घराच्या छतावर केसर उगवून, या माणसाने ४० लाख रुपये कमावले
आज आपण हरियाणाच्या हिसार शहरात एका घराच्या छतावर होत असलेल्या आधुनिक शेती तंत्रज्ञानाची माहिती घेण्यासाठी आलो आहे. कारण इथल्या छतावर एका लॅबमध्ये १५ बाय १० फूटाच्या लहानशा जागेत केसराची शेती करून, तीन ते चार महिन्यात २० ते ४० लाख रुपयांचा उत्पादन घेतले जाते. तुम्ही देखील तुमच्या छतावर ही शेती कशी करू शकता, याबद्दल आज माहिती मिळणार आहे. पाहूया की केसराची शेती कशी होते.
राजकुमार सिंधू या नावाने ओळखले जाणारे, यांनी इंजिनियरिंगचे शिक्षण पूर्ण केले असून तीन वर्षांपूर्वी २०१९ मध्ये केसराची शेती करण्यास सुरुवात केली. त्यांना हा आयडिया कुठून मिळाला की केसर घराच्या छतावरही उगवता येतो? त्यांनी सांगितले की, नियंत्रित वातावरणात काहीही उगवता येते. त्याच पद्धतीने इंटरनेटवर संशोधन करताना इराण, कतारसारख्या गरम देशातही ही पद्धत वापरली जात असल्याचे आढळले.
भारतामध्ये ही पद्धत वापरण्यास सुरूवात झाली आहे. या पद्धतीचे नाव आहे एरोपोनिक्स. या आधुनिक तंत्रज्ञानात हायड्रोपोनिक्सची पद्धतही वापरली जाते. यात माती आणि पाण्याचा वापर होत नाही. इथे तुम्ही पाहत आहात की, मशीनमधून येणाऱ्या नमीने ह्युमिडिटी तयार होते आणि त्यामुळे केसराचे पोषण होते. याच पद्धतीने केसर उगवला जातो.
राजकुमार यांनी अनेक वर्षे इंटरनेटवर अभ्यास करून आणि स्वतः दोन-तीन वर्षे अयशस्वी होऊन शेवटी यशस्वी पद्धत शोधली. त्यांनी सांगितले की, त्यांच्या या लॅबमध्ये तीन किलो केसर तयार झाले होते, ज्यापैकी अर्धा किलो विकले गेले होते. एक किलो केसर ५ लाख रुपयांच्या दराने विकले गेले होते. त्यांच्या केसराची गुणवत्ताही उच्च प्रतीची असल्याने त्यांनी ते थेट निर्यात केले.
यावर्षी केसराच्या उत्पादनात वाढ झाली आहे. त्यांनी सांगितले की, आता एक बल्बमधून तीन फुलं मिळतात. त्यामुळे केसराच्या उत्पादनात मोठी वाढ होते. यावर्षी त्यांनी लॅबमधून एकूण तीन किलो केसर तयार केले आहे. त्यातील काही केसर निर्यात केले आहे आणि काही स्थानिक बाजारात विकले आहे. केसराची किंमत ५.५ लाख रुपये प्रति किलो आहे.
केसराचे उत्पादन करण्यासाठी एरोपोनिक्स पद्धत वापरली जाते. यात माती आणि पाण्याचा वापर होत नाही. मशीनमधून येणाऱ्या थंड नमीमुळे ह्युमिडिटी तयार होते आणि त्यामुळे केसराचे पोषण होते. केसराचे बी म्हणजे बल्ब असते. त्याला टेम्परेचर कंट्रोल करून तीन महिन्यात केसराचे उत्पादन मिळते. यातून एक बल्बमधून तीन फुलं मिळतात. फुलांचे उत्पादन वाढवण्यासाठी त्यांनी सतत संशोधन केले आहे.
केसराचे बी ४०० ते ८०० रुपये प्रति किलोच्या दराने विकले जाते. एका बल्बमधून १.५ ते २ किलो केसर मिळते. एका वर्षात केसराची शेती करून २० ते ४० लाख रुपयांचे उत्पादन मिळू शकते. केसराचे तीन उत्पादने तयार होतात – केसर पट्टी, फूल आणि मूळ केसर. केसराची ओळख खरी की बनावट हे पाहण्यासाठी ते पाण्यात टाकून पाहिले जाते.
केसराच्या उत्पादनासाठी साधारणतः १० लाख रुपयांची गुंतवणूक करावी लागते. लॅब तयार करण्यासाठी १० लाख रुपये लागतात आणि तीन महिन्यात २५ ते ३० हजार रुपयांचा खर्च येतो. एकूणच, तुमच्या घराच्या छतावर केसराची शेती करून चांगला फायदा मिळवता येतो.