सीताफळ शेती(Custard Apple)
सीताफळाची शेती हे एक सोनेरी संधी आहे, कारण ही पिके कमी पाण्यावर आणि कमी मेहनतीत चांगला नफा देतात.
इंग्रजीत याला कस्टर्ड अ‍ॅपल(Custard Apple)म्हणतात. परंतु, यशस्वी सीताफळ शेतीसाठी योग्य व्यवस्थापन आणि काटेकोर पद्धतींची गरज असते. चला तर मग, या लेखात आपण सीताफळ शेतीविषयीच्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे शोधू या.
श्रीधर दिवेकर यांची ३ एकर सीताफळ शेती
श्रीधर दिवेकर, डॉन तालुक्यातील एक कृषिकर्मयोगी, त्यांनी गेल्या ६ वर्षांपासून सीताफळाची शेती केली आहे. त्यांच्या शेतात आता हार्वेस्टिंग सुरू आहे आणि त्यांनी या प्रक्रियेबद्दल सांगितले. त्यांच्या शेतातील सीताफळ ९५ रुपये प्रति किलो विकले जात आहे आणि हे फळ जवळपास ८००-९०० ग्रॅम वजनाचे आहे.
सीताफळाची योग्य हार्वेस्टिंग
हार्वेस्टिंग करताना सीताफळाचा देठ १ इंच ठेवणे आवश्यक आहे, यामुळे फळाची टिकाऊपणा वाढतो. कटिंग करताना फळाचे योग्य वजन व आकार मिळविण्यासाठी काटेकोरता पाळावी लागते. दिवेकर यांनी त्यांच्या शेतात हार्वेस्टिंगसाठी ट्रॅक्टरचा वापर करून एक जुगाड केले आहे, ज्यामुळे मेहनत व खर्च कमी होतो.
भारतातील सीताफळ शेतीचे क्षेत्र आणि परिस्थिती
भारताच्या विविध भागांत, जसे की महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, राजस्थान, कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेश येथे सीताफळ शेती चांगली होते. ही पिके ३० अंश सेल्सिअसच्या आतलया तापमानात चांगली वाढतात. एका एकरात ४००-४५० रोपं लावता येतात.
सीताफळाची विविध प्रकार आणि लागवड
सीताफळाच्या विविध प्रकारांमध्ये बलानगर, पुरंदर, एनएमके गोल्डन आणि राजा गोल्डन हे प्रमुख आहेत. रोपे लावताना ट्रॅक्टरने नाली बनवून लागवड करणे फायदेशीर ठरते. सुरूवातीला गायीच्या शेणखताचा वापर करावा लागतो.
हार्वेस्टिंग कधी सुरू करायची?
पहिल्या तीन वर्षात इंटरक्रॉपिंग करून सीताफळाची योग्य वाढ करावी लागते. चौथ्या वर्षी हार्वेस्टिंगसाठी कटिंग करावी लागते. एक वर्षात कटिंग केले की पुढील १५० दिवसांत हार्वेस्टिंग होते.
सीताफळाच्या रोग व व्यवस्थापन
सीताफळाच्या पिकांवर मिलीबग सारख्या कीटकांचा हल्ला होऊ शकतो. या समस्येवर उपाय म्हणून पायाभागाच्या खोडाला चिकणमाती लावून, ग्रीस लावणे फायदेशीर ठरते. पेस्ट मॅनेजमेंटसाठी १५-२० दिवसांच्या अंतराने फवारणी करावी लागते.
उत्पादन आणि नफा
पहिल्या हार्वेस्टिंगमध्ये एका एकरात २-३ टन उत्पन्न मिळू शकते. १० वर्षांनंतर एका एकरात ९-१० टन उत्पादन होऊ शकते.
श्रीधर दिवेकर यांच्या यशस्वी सीताफळ शेतीमुळे अन्य शेतकऱ्यांना या शेतीतून भरपूर नफा मिळविण्याची प्रेरणा मिळते. सीताफळ शेतीत योग्य व्यवस्थापन व तंत्रज्ञानाचा वापर केल्यास शेतकऱ्यांना नक्कीच यश मिळेल.